تئوری حل خلاقانه ی مسئله در هنر (تریز)
ظری: تئوری حل خلاقانۀ مسئله در هنر (تریز)
چکیده
آینده نوآوری و فناوری مقوله ای است که توجه هنرمندان را به خود جلب نموده است. پایداری و رقابت در دنیای معاصر، جز با خلاقیت و نوآوری و جهش مبدعانه در ارائه محصولات هنری امکانپذیر نیست. از اوایل دهه۱۹۳۰ بیش از ده ها تکنیک و روش برای خلاقیت و نوآوری ارایه شده است. دنیای امروز به تکنیکی قدرتمند و ساخت یافته نیازمند است تا هنرمندان را در چالش های پیش رو هدایت نماید.
از این رو در این رساله تئوری حل مسأله به روش ابداعی (“تریز”) -آخرین تکنیک حل مساله معرفی شده در جهان معاصر- بطور مبسوط و مشروح مطرح گردیده است.
هدف رساله بومی سازی این تکنیک در حوزه هنر بوده است؛ بدین ترتیب در تمامی مراحل شرح “تریز” و ابزارهای حل مسأله در این تکنیک، مطالعات موردی در حوزه هنر برای روشن تر شدن مطلب انجام و مکتوب گردیده است.
نتیجه گیری
“تریز” با ساختاردهی مجدد به حاصل فعالیت‌های افراد خلاق قادر است انواع مسائل هنری مطروحه در زمینه های تعارض ها، اقدامات ناکافی و مازاد و فراموش شده، قابلیت اطمینان، کاهش هزینه، جهش و تغییر نسل زیر سیستم ها و سیستم ها، تقویت یک نوآوری و کاربردهای آن، طراحی حول نوآوری های دیگران، نوآوری تجاری، ریسک صفر، بهینه سازی، کشف فرصت و حتی عدم وجود یک سیستم یا کارکرد، عدم وجود مسأله، عدم آگاهی از نوع مسآله و مسایل بدون پاسخ و … را حل کند. بنابراین می توان دو هدف بسیار جامع برای “تریز” در حوزه هنر تعریف نمود:
- حل مسایل و چالش‌های پیش‌‌رو؛
- بهره‌برداری از فرصت‌ها.
از بررسی فرایند و مفاهیم زیر بنایی”تریز” در حوزه هنر، نتایج ذیل حاصل شد:
- همه نوآوری‌ها در حوزه هنر نیز، از تعداد محدودی اصول و استراتژی‌های ابداعی استفاده کرده‌اند.
- در مسایل هنری نیز می توان با جستجوی راه حل های کلی، به راه حل های خاص دست یافت.
- روندهای تکامل و در حقیقت آینده سیستم های هنری، قابل پیش‌بینی هستند.
- قوی‌ترین راه‌حل‌های هنری، از اجزاء مضر و ناخواسته سیستم به عنوان منابع مفید استفاده کرده‌اند.
- قوی‌ترین راه‌حل‌های هنری، تعارض ها و مصالحه‌های موجود در سیستم را حذف می‌کنند.
در یک جمع بندی کلی می توان گفت که “تریز” علاوه بر تمام عرصه هایی که موفقیت خود را در آنها به ثبت رسانده، یک ابزار قدرتمند حل مسئله در حوزه هنر نیز هست که کاربر را در جهت تعریف مسئله، تولید راه حل با ابزارهای متنوع و ارزیابی راه حل ها با دقتی موشکافانه رهبری و هدایت می کند؛ با این وجود اگر کاربر “تریز” در حل مسئله و دغدغه هنری خود متدلوژی حل مسئله در این فرایند را مو به مو اجرا نکند یا ابزارها را مستقیما بکار نگیرد، باز هم شناخت فلسفه، اصول تفکر و ابزارهای حل مساله “تریز”، در نوع برخورد او با مسئله بسیار موثر واقع می شوند. همچنین می توان به جرأت ادعا کرد “تریز” علاوه بر آنکه راه حل مبدعانه مسأیل را در عرصه هنر در اختیار کاربر قرار میدهد، راه بهتر و صحیحتر زندگی کردن را نیز به وی آموزش می دهد.
پروژه عملی: تصویرسازی کتاب با موضوع روز عاشورا
پروژه عملی پایان نامه خانم سلیمی نمین شامل بیست فریم تصویرسازی با موضوع عاشوراست که به صورت دیجیتال و به سفارش کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان، برای کتاب «تشنه لبان» نوشتۀ آقای حمید گروگان صورت گرفته و به چاپ رسیده است. قطع فریم ها برای چاپ در این کتاب، ۲۱ در ۲۵ سانتیمتر در نظر گرفته شده است.
لازم به ذکر است که هنرمند پیش از قبول این سفارش به چنین موضوعی برای پایان نامۀ خود اندیشیده و در مدت زمانی حدود یک سال به مطالعه پیرامون واقعه عاشورا پرداخته بوده است. وی پس از بررسی کتب متعدد و مشاوره با اساتید متخصص، کتاب «نفس المهموم» (ترجمه فارسی تحت عنوان: در کربلا چه گذشت؟) را به عنوان مقتلی موثق که متناسب با کتاب «تشنه لبان» نیز هست، به عنوان مبنا انتخاب می‌نماید.
طراحی کاراکترهای این مجموعه تقریبا همزمان با مطالعات نظری پیرامون واقعه عاشورا آغاز شده است. اولیا یا افراد سپاه خیر (امام حسین (ع) و یارانشان) و حتی اسب های ایشان، از روی مدل زنده و از طریق عکاسی و سپس طراحی و ساده سازی توسط هنرمند، صورت گرفته ولی در طراحی اشقیا یا سپاه شر و اسب هایشان بیشتر از چاپ های سنگی قدیم استفاده شده است. در طراحی کاراکترها و فضاسازی این آثار تلاش شده که سنگینی و وقاری که این موضوع به طور طبیعی می طلبد حفظ شود و در عین حال آثار برای مخاطب جذاب و قابل فهم باشند.
محدودیت رنگ، بنا به سفارش ناشر بوده که البته هنرمند از آن استفاده‌ای نمادین کرده است؛ بدین صورت که در همۀ آثار، قرمز نماد اشقیا و سپاه شر و سفید نماد اولیا و سپاه خیر است.
فضاسازی این آثار نیز که پس از اتمام طراحی کاراکترها صورت گرفته، از نقاشی های قهوه خانه ای و نقاشی پشت شیشه متأثر است. به عنوان مثال استفاده از پرسپکتیو مقامی و همزمانی و مواردی اینچنین، در حقیقت اصولی است که از دل این آثار پیشین استخراج شده و در این مجموعه به زیبایی نمود یافته است. بافت در این آثار اگرچه عمدتا برگرفته از چاپ سنگی است اما این امر کلیت نداشته و گاهی نیز بافت هایی توسط خود هنرمند ایجاد شده است. در نهایت شاید بتوان گفت آنچه در این آثار بیش از هرچیز جلب توجه می کند، ترکیب‌بندی و فضاسازی است که در عین القای فضای سنتی، مدرن نیز هست و لذا علاوه بر تناسب با موضوع برای مخاطب امروز قابل فهم است.
منبع : نشریه خط ویژه
عضویت در خبرنامه