وام هایی که پس از شکست استارت آپ باید پرداخت شوند / رویای خاکستری کارآفرینی

موج فعالیت استارت آپ ها در ایران رشد وسیعی داشته که البته این رشد لزوما به معنای موفقیت همه آنها هم نیست. در تعریف عامیانه ای که از استارت آپ به میان می آید این موضوع مطرح می شود که استارت آپ ها برخلاف تصور عموم پتانسیل شکست بالایی دارند و عده ای حتی معتقدند که یک ایده استارت آپی تا چندین بار با موانع سهمگین مواجه نشود، به موفقیت نمی رسد.

به گزارش دیجیاتو، مسئله وام دهی به این کسب وکارهای نوپا چندی است که در بین برخی بانک ها و یا صندوق های حمایتی دولتی مطرح شده ولی مدتی پیش مدیرکل دفتر نوآوری و حمایت از سرمایه گذاری وزارت ارتباطات گفت که این تجارت ها در ایران نیاز به وام ندارند.

«سورنا ستاری»، معاون علمی و فناوری ریاست جمهوری نیز اظهار نظر مشابهی دارد:

«یکی از بحث های مهمی که اکوسیستم کارآفرینی ایران در آن ضعف دارد نبود سرمایه گذاری جسورانه (VC) است، ما باید به این برسیم که وام دادن به استارت آپ ها خیانت به آنهاست، معاونت علمی پیش از این از طریق صندوق های وابسته به بیش از ۲هزار شرکت وام داده است، اما امروز اثرات آن را می بینیم، بسیاری از این شرکت ها شکست خورده اند و امروز باید پول هایی را که وام گرفته اند پس بدهند.»

فعالان حوزه استارت آپ اما مدت هاست که چنین نظری دارند و معتقد هستند استارت آپی که نیاز به وام داشته باشد اساسا استارت آپ نیست. آنها باور دارند که یک ایده نو و ناب استارت آپی اگر واقعا مفید باشد، به سرعت رشد کرده و سرمایه گذار لازم را پیدا می کند و البته عده ای هم می گویند که نیاز به سرمایه گذاری توسط بخش خصوصی و یا دولتی موضوع مهم تری است که در این سال ها نادیده گرفته شده است.

با این وجود عده ای از جوانان در سودای راه اندازی کسب وکار با دریافت وام های دولتی موافق هستند؛ وام هایی که سورنا ستاری معتقد است «برای شرکتی است که از آب و گل درآمده و می تواند بازار، قیمت، رقبا و ریسک ها را پیش بینی کند، اما این در اختیار یک استارت آپ نیست.» او باور دارد که هیچ کس نمی داند یک ماه بعد چه اتفاقی برای یک استارت آپ و شرکت نوپا می افتد.

«ناصر غانم زاده»، مدیر شرکت سرمایه گذاری (VC) جسورانه «آپاتان» هم مدت هاست که از مخالفان سرسخت پرداخت وام به استارت آپ هاست. او باور دارد در تمامی تعاریفی که از استارت آپ شده، برای ۹۰درصد آنها احتمال شکست قابل تصور بوده و از هر ۱۰ استارت آپ، فقط یکی به موفقیت می رسد. غانم زاده در این باره به دیجیاتو می گوید:

«این تعریف ما را به این آگاهی می رساند که وقتی وامی به این صاحبان کسب وکار اعطا شود و بعد اگر بر فرض و احتمال (که درصد این احتمال هم کم نیست) استارت آپ شکست بخورد، افراد داخل آن استارت آپ باید در اوج شکست شان به فکر بازپس وام گرفته شده شان باشند. این امر عملا هلاک کردن صاحبان کسب وکار محسوب می شود و آنها را برای فعالیت در فرصت های آینده شان باز می دارد.»

غانم زاده مثل بقیه مخالفان اعطای وام به استارت آپ ها مسئله سرمایه گذاری را مهم تر از وام دادن به این کسب وکارها می داند و آن را همانند ابعاد جهانی به دو بخش تقسیم می کند:

«سرمایه گذار های Angel Investors یا همان فرشتگان سرمایه گذار و سرمایه گذاران جسور (ریسک پذیر) در دنیا وجود دارند که هر یک به شیوه خود به استارت آپ ها و رشد آنها کمک می کنند. نیاز مبرم به سرمایه گذاران VC در بازار استارت آپ های ایران بسیار به چشم می خورد و به اعتقاد من رقمی بین چهل تا هشتاد عدد از این شرکت ها برای پوشش دهی تمام استارت آپ های ایران لازم است، اما تعدادی که امروزه در ایران از این شرکت ها داریم به تعداد انگشتان دو دست هم نمی رسد و حتی نمونه های داخلی موجود در حال حاضر هم ۱۰۰درصد طبق استاندارد جهانی عمل نمی کنند.»

وی از شکست ۵۰درصدی استارت آپ هایی که VCها با کارشناسی بسیار روی آنها سرمایه گذاری می کنند، می گوید و باور دارد این شرکت ها با پیش بینی احتمال شکست شروع به سرمایه گذاری می کنند و بعد از این اتفاق هم از استارت آپ شکست خورده طلبی ندارند.

«در این بین موضوعی که وجود دارد این است که دولت لزوما نیازی به دخالت مستقیم در سرمایه گذاری روی استارت آپ ها و یا اعطای وام ندارد، این دخالت دولت حتی اگر به نیت خیر انجام شود، ممکن است در مواردی با کمک به استارت آپ A، دو کسب وکار B و C فراموش شوند و این مسئله مشکل ساز شود. کار مثبتی که دولت می تواند انجام دهد کمک به شرکت های سرمایه گذار جسور و تزریق پول به اکوسیستم استارت آپی است؛ موضوعی که تا به امروز به شکل صحیح صورت نگرفته است.»

دولت با وجود اعلام اینکه استارت آپ ها نیازی به وام ندارند، کماکان از طرق مختلف انواع وام با بهره های کم ۴درصد را که در ظاهر جذابیت خاصی دارند و برخی صاحبان کسب وکار را به دریافت آنها وسوسه می کند، اعطا می کند. این درحالی است که بسیاری از صاحبان استارت آپ ها و فعالان آگاه این حوزه سعی به آگاه سازی دیگر افراد تازه وارد در این تجارت را دارند تا به دنبال وام های به ظاهر رنگی ولی با آینده ای نامعلوم نباشند.

عضویت در خبرنامه