شناسایی و اولویت بندی عوامل مؤثر بر پذیرش BYOD در سازمان ها با رویکرد فازی
در پی رشد روزافزون در فناوری اطلاعات، سازمان های نوین به دنبال افزایش قابلیت دسترسی و مبادله داده ها با کمترین هزینه هستند. BYOD سیاستی نوبنیاد است که براساس آن کارکنان اجازه دارند از دستگاههای شخصی خود مانند گوشی هوشمند، تبلت و لپ تاپ برای انجام وظایف استفاده کنند. این پژوهش یک مدل برای اولویتبندی عوامل مؤثر بر پذیرش BYOD در سازمانها ارائه میدهد. مدل دارای دو معیار اصلی است که هر کدام دارای ۱۰زیرمعیار است.
با به کارگیری تکنیک تحلیل سلسله مراتبی فازی اصلاح شده و با استفاده از دیدگاه خبرگان فناوری اطلاعات و ارتباطات، معیارهای مدل وزن دهی شده است. از میان دو معیار اصلی، عوامل سیاستی در درجه نخست اهمیت و عوامل تمایل رفتاری در استفاده از فناوری در اولویت دوم جای گرفته است. مدل این پژوهش می تواند پایهای برای پژوهش های بعدی باشد و در پیاده سازی موفقیت آمیز BYOD مورد استفاده سازمانها قرار گیرد.
افزایش دستگاه ها و فناوری های رایانه ای در دهه های ۸۰ و ۹۰ میلادی سازمان ها را بر آن داشت که به سرعت برای انطباق با روند استفاده کارکنان از دستگاه های شخصی در محل کار تلاش کنند. بسیاری از سازما ن ها در آن زمان باوجود آگاهی از فواید فناوری هایی چون رایانه های قابل حمل به دلیل مسائل ناشی از کنترل و امنیت داده ها، استقبال کمتری از این فناوری ها انجام دادند (سنتوش ردی، ۲۰۱۲). با رشد روزافزون فناوری اطلاعات در سده بیست و یکم، سازمان ها به دنبال افزایش قابلیت دسترسی و مبادله داده ها برای کارکنان با کمترین هزینه هستند (آستانی، ردی و تسما، ۲۰۱۳).
یکی از سیاستهایی که سازمانها برای این هدف به کار میگیرند، سیاستی است که با عنوان دستگاه خودت را بیاور و BYOD نامیده می شود. براساس این سیاست، کارکنان (و حتی مشتریان) از دستگا ههای شخصی مانند گوشی های هوشمند، تبلت، و لپ تاپ برای انجام کارهای اداری خود استفاده می کنند (هنسما، ۲۰۱۳). این دستگاه ها انعطاف پذیری بالایی را در افزایش دسترسی کارکنان به کار خود در هر مکان فراهم می کنند (آستانی، ردی و تسما، ۲۰۱۳). چنین سیاستی نه تنها توانایی، چابکی و مشتری مداری سازمان را افزایش می دهد، بلکه به کارکنان در خلق و به کارگیری دانش در محل کار کمک می کند (سنتوش ردی، ۲۰۱۲).
در مطالعه ای که انجمن مدیریت اطلاعات در سال ۲۰۱۱ انجام داد (ددچ، لیو، لی و لاجامی، ۲۰۱۳)، بهره وری در کسب و کار و کاهش هزینه، اولویت اصلی سازمان های جهانی معرفی شده است، به طوری که از نظر اهمیت برای مدیران در رتبه چهارم قرار داشت. توسعه سریع استفاده از تبلت ها و گوشی های هوشمند منجر به انتشار این دستگاه های شخصی در سازمان ها شده است. از این رو امروزه مسئله پذیرش این تغییرات بزرگ در سازما ن ها به گونه ای است که همزمان با افزایش اثربخشی و بهره وری، ریسک های احتمالی نیز به حداقل ممکن برسند (سنتوش ردی، ۲۰۱۲).
سودمندیها و چالش های استفاده از BYOD در سه دسته برای مصرف کننده، سازمان و واحد فناوری اطلاعات سازمان قابل بررسی است. به کارگیری BYOD میتواند سودمندیهایی برای مصرف کننده داشته باشد. با این سودمندیها آزادی در استفاده از دستگاهها، سبک کار و ارزش های شخصی افزایش پیدا می کند. استفاده از یک دستگاه برای کار و زندگی شخصی باعث افزایش رضایت شغلی، کاهش پیچیدگی در استفاده از دستگاه و بهبود تجربه کاری می شود. سازمان نیز میتواند با استفاده از BYOD به سودمندیهایی دست یابد.
کارکنان هم زمان بیشتری را برای انجام کارهای شان به ویژه در تعطیلات اختصاص می دهند، از این رو به شکل قابل توجهی باعث توانمندسازی کارکنان می شود. سازمان ها در جنگ دائمی برای جذب استعدادهای ویژه هستند. این استعدادها کمیاب هستند از این رو سازمانها باید تصویر مثبتی در ذهن استعدادهای موجود و بالقوه بر جای بگذارند. BYOD می تواند تصویری جذاب از سازمان ارائه دهد و نمایانگر محیطی جذاب برای کار باشد.
یکی از فعالیت های واحد فناوری اطلاعات در سازمان مدیریت، زیست چرخه دستگاه ها و تجهیزات فناوری اطلاعات در سازمان است. BYODفرصتی است برای بخش فناوری اطلاعات برای رهایی از مدیریت زیست چرخه دستگاه ها که در واقع جزو داراییهای غیر راهبردی سازمان به شمار می آیند. از دیگر وظایف بخش فناوری اطلاعات، آموزش چگونگی استفاده از دستگاه ها به کارکنان است که در صورت پیاده سازی BYOD افراد از دستگاه های شخصی خود استفاده خواهند کرد و نیاز به آموزش کمتری خواهند داشت.
همچنین بخش زیادی از عملیات نگهداری به خود اشخاص واگذار خواهد شد. با حذف این وظایف، بخش فناوری اطلاعات می تواند وقت بیشتری را روی پروژه های راهبردی سازمان متمرکز کند (فوجیتسو، ۲۰۱۳). در واقع، تمرکز واحد فناوری اطلاعات از بخش سختافزاری در سازمان تا حد زیادی به بخش نرمافزار و برنامه های کاربردی و خدمت دهی منتقل می شود (ویامور، ۲۰۱۳).
البته همراه با فرصتهای یاد شده، سازمان با چالشهایی مانند نیاز به پشتیبانی ازدستگاه های گوناگون، ایمنی در دسترسی به شبکه سازمان (برادلی، لوکاس، مکوآلی، مدکالف، بوکالیو، ۲۰۱۲) به روز رسانی پیوندهای نو برای دستگاههای جدید، تدوین و اجرای سیاست های استفاده از دستگاه ها برای اتصال به شبکه سازمان، حفاظت از داده ها و پیشگیری از نشت آنها و لغو دسترسی به شبکه (آندرسن، ۲۰۱۳) نیز روبه رو خواهد بود.
اگر چه به کارگیری BYOD رو به گسترش است، اما روی این پدیده پژوهشهای اندک علمی انجام شده است. پژوهش های انجام شده بیشتر به راهبردها، سودمندی ها، پیشگیرانه ها، جنبه های فنی و امنیتی پرداخته اند و کمتر پذیرش این فناوری را بررسی کردهاند. در یک پژوهش (برادلی، لوکاس، مکوآلی، مدکالف، بوکالیو، ۲۰۱۲) که در ۵۰۰۰ شرکت از ۹ کشور انجام شد، روشن شد که ۸۹درصد از واحدهای فناوری اطلاعات به نحوی از BYOD استفاده می کنند. یافته های پژوهش، گرایش به BYOD را در دو زمینه کلی پذیرش فناوری و عوامل مربوط به سیاست گذاری BYOD میداند.
مدل پذیرش فناوری، روشی برای بررسی پذیرش فناوری اطلاعات از سوی کاربران است. براساس پژوهش های انجام شده (الگریس، اینگهام، کولرت، ۲۰۰۳)، با وجود سرمایهگذاری های فراوان در زمینه فناوری اطلاعات، تنها ۲۶ درصد از پروژه های سیستم های اطلاعاتی و کمتر از ۶/۲۳ درصد از پروژه های بزرگ در زمان مشخص و با بودجه تعیین شده و با در نظر گرفتن همه نیازمندی های سیستم با موفقیت انجام شده و نزدیک به یک سوم (۲۸درصد) از پروژه ها لغو شده اند. از سوی دیگر اجرای راهبردهای BYOD تنها با سیاست گذاری جامع امکان پذیر است. سیاست های گوناگونی در زمینه اجرایBYOD ارائه شده است که به نوبه خود می توانند بر پذیرش BYOD در سازمان مؤثر باشند.
این پژوهش تلاش دارد با شناسایی و اولویت بندی عوامل مؤثر بر پذیرشBYOD، شکاف پژوهشی در این زمینه را پر کند. نتایج این پژوهش خط مشی گذاران و بخش فناوری اطلاعات سازمان را در زمینه ساخت یک چارچوب مناسب برای استفاده کارکنان از دستگاه های خود در سازمان و نیز اتخاذ تصمیم های مناسب برای پیاده سازی BYOD کمک می کند. از سوی دیگر به سازمان ها کمک می کند که سرمایه های خود را روی عواملی متمرکز کنند که بیشترین تأثیر را روی پذیرش این سیاست داشته باشند.
بازبینی پژوهش های پیشین
برای افزایش بازده سرمایه گذاری در زمینه فناوری اطلاعات و دستیابی به سودمندیهای آن باید دریافت که در چه شرایطی فناوری اطلاعات پذیرش و استفاده کاربران را در پی خواهد داشت. بنابراین می توان از مدل های پذیرش فناوری، برای نشان دادن عوامل مؤثر بر پذیرش و پیاده سازی BYOD بهره جست. یکسری از عوامل مربوط به سیاست گذاری سازمانی بخش فناوری اطلاعات نیز می تواند بر پذیرش این پدیده تأثیر گذار باشد.
مطالعه های فراوانی در زمینه پذیرش فناوری انجام شده است. مدل پذیرش فناوری به شکل های مختلف توسعه داده شده است و در ۴۰ درصد موارد توانسته به درستی عوامل مؤثر بر پذیرش فناوری را پیش بینی کند (لگریس، اینگهام، کولرت، ۲۰۰۳). نخستین بار دیویس در سال ۱۹۸۶ مدل پذیرش فناوری را براساس مدل تئوری عمل مستدل، برای مدل سازی پذیرش فناوری اطلاعات معرفی کرد. در این مدل دو عامل برداشت ذهنی از سودمند بودن و برداشت ذهنی از آسانی استفاده بر نگرش افراد نسبت به استفاده از یک فناوری تأثیر میگذارد. همچنین برداشت ذهنی از آسانی استفاده، بر برداشت ذهنی از سودمند بودن تأثیر دارد (شیخ شعاعی و علومی، ۱۳۸۶).
براساس جست وجوهای انجام شده این نویسندگان با جست وجوگرهای گوگل و گوگل اسکالر و نیز بازدید از وبگاه ساینس دایرکت، در هیچ مقاله ای از مدل پذیرش فناوری برای مطالعه و اولویتبندی عوامل مؤثر بر پذیرش و پیاده سازی BYOD استفاده نشده است. براساس بررسی های انجام شده تنها هنسما (۲۰۱۳) در زمینه پذیرش BYOD بررسی انجام داده است. وی برای بررسی پذیرش BYOD، نتیجه های به دست آمده از مطالعه پژوهشهای در این زمینه را با برخی از سازمان ها مقایسه کرده است.
آموکو جیامپا و سلام (۲۰۰۴) از شکل توسعه یافته مدل پذیرش فناوری برای پیاده سازی سیستم برنامه ریزی منابع سازمانی استفاده کردند. در این مدل عاملهایی مانند ارتباط ها، باور مشترک نسبت به سودمندیهای سیستم و آموزش به عنوان عوامل بیرونی مؤثر بر پذیرش فناوری معرفی شده است. آن جن و کنترراس (۲۰۱۱) نیز دو عامل سازگاری و هنجار ذهنی را به عنوان عوامل مؤثر بر نگرش نسبت به فناوری و در نهایت پذیرش و استفاده از فناوری اطلاعات در دانشگاه ها معرفی می کنند.
گاگنون و همکاران (۲۰۱۳) نیز در مطالعه ای عوامل پذیرش گزارش الکترونیکی سلامت توسط پزشکان را مطالعه کردند. آنان آشکار بودن نتایج استفاده، برداشت ذهنی از آسان بودن، هنجار اجتماعی و هنجار حرفه ای به عنوان عوامل مؤثر بر تمایل به استفاده از سیستم گزارش الکترونیکی سلامت معرفی شدند.
سان، پارک، کیم و چو (۲۰۱۲) پذیرش دستگاه های رایانش سیار در صنعت ساختمان سازی را بررسی کردند و تأثیر اجتماعی، ارتباط با شغل، آشکار بودن نتایج، حمایت مدیران عالی، آموزش، پشتیبانی فنی و پیچیدگی فناوری را به عنوان عوامل مؤثر بر رضایت کاربر و در نهایت برداشت از عملکرد معرفی می کنند.
در این مقاله از مدل سان، پارک، کیم و چو (۲۰۱۲) استفاده شده است زیرا مسئله ای که آنان بررسی کردهاند با مسئله پژوهشی این مقاله همانندی زیادی دارد. در این مقاله، مسئله پذیرش یک سیاست فناوری برای دستیابی به سیستمهای اطلاعاتی سازمان برای انجام کار در هر مکان و افزایش کارایی و اثربخشی است. از این رو، مدل ارائه شده با تغییرهایی در مدل تصمیم گیری به کار گرفته شده است.
به کارگیری BYOD نیازمند بنیانی مناسب برای کاهش ریسک های پیاده سازی است. هرچند تنها مسئله مهم در BYOD زیرساخت نیست، ولی نقش سیاست گذاری در پیاده سازی موفق و تداوم استفاده درست و بجا از BYOD بسیار مهم است (فوجیتسو، ۲۰۱۳).
یک استراتژی پایش مناسب می تواند تهدیدها و ریسک های ناشی از استفاده کارکنان از دستگاه های شخصی را کاهش دهد (هنسما، ۲۰۱۳). بیشتر مطالعه های انجام شده در زمینه سیاست های پیاده سازی BYOD سپیدنامه هایی است که توسط شرکت های فعال در زمینه فناوری اطلاعات و مشاوره ارائه شده اند.
عوامل مربوط به تمایل رفتاری در استفاده از BYOD
ملموس بودن (آشکار بودن) نتایج استفاده از فناوری: ادراک فرد از میزان (درجه) ملموس بودن نتایج استفاده از فناوری است. افراد فناوری جدید را زمانی می پذیرند که نتایج استفاده از آن به اندازه کافی مثبت بوده و ارزش تلاش را داشته باشد (سان، پارک، کیم و چو، ۲۰۱۲).
ارتباط با شغل: هنگامی که شخصی با یک فناوری روبه رو می شود که با شغل وی ارتباط دارد، به پذیرش آن تمایل بیشتری دارد (سان، پارک، کیم و چو، ۲۰۱۲).
پشتیبانی مدیریت عالی، یک عامل کلیدی در پذیرش فناوری است. تعهد بالای مدیریت عالی سازمان، برای تضمین پذیرش فناوری از طریق ایجاد زمینه ای حمایتی برای فناوری اطلاعات در سازمان، ضروری است (سان، پارک، کیم و چو، ۲۰۱۲).
پشتیبانی فنی: پشتیبانی فنی دربرگیرنده جنبه فنی نیازهای کاربر مانند آموزش، راهنمایی و مشاوره توسط متخصصان است (سان، پارک، کیم و چو، ۲۰۱۲).
پیچیدگی فنی: ادراک فرد از میزان (درجه) دشواری در فهم و استفاده از نوع خاصی از فناوری اطلاعات است (سان، پارک، کیم و چو، ۲۰۱۲).
عوامل مربوط به سیاست گذاری BYOD
سیاست مربوط به استفاده مجاز: دربرگیرنده توافقنامه های میان کارکنان و سازمان است که بر مبنای آنها کارکنان باید از یکسری ضوابط (مانند میزان استفاده مجاز از سیستم در ساعت کاری) پیروی کنند (اینتل، ۲۰۱۲).
سیاست مربوط به تجهیزات و پشتیبانی: سیاست هایی مانند سطح پشتیبانی سازمان از سیستم های عامل مختلف، تعیین دستگاه های مورد پشتیبانی سازمان، تعیین میزان دسترسی به داده ها و برنامه های کاربردی و نیز نحوه پشتیبانی از دستگاه ها توسط بخش فناوری اطلاعات تعریف می شود (سنتوش ردی، ۲۰۱۳).
سیاست چگونگی پرداخت و هزینه تجهیزات: سازمان ها می بایست چگونگی پرداخت هزینه های مربوط به تجهیزات کارکنان و هزینه ارتباطات و مبادله داده ها یا هزینه مالیات را مشخص کنند (بارنز، ۲۰۱۳).
سیاست مربوط به امنیت اطلاعات و میزان دسترسی به اطلاعات: سیاست هایی مانند عدم اتصال به شبکه های ناایمن، استفاده از مرورگرهای ویژه، ایجاد محدودیت در دسترسی یا بارگذاری برخی از داده ها و نقل و انتقال داده ها سیاست های امنیتی است (بری، ۲۰۱۳).
سیاست مربوط به ریسک و قابلیت اطمینان سیستم: باید رهنمودهایی وجود داشته باشند که به روشنی مشخص کنند که دستگاه و داده های آن متعلق به چه کسی است و مسئولیت از دست رفتن داده های دستگاه و نیز مسئولیت سازمان در برابر آسیب رسیدن به داده های شخصی افراد، مشخص شود (سنتوش ردی، ۲۰۱۳).
نتیجه گیری
این پژوهش، با شناسایی عوامل مؤثر بر پذیرش BYOD یک مدل مفهومی در این زمینه پیشنهاد داد. مدل مفهومی ارائه شده دو معیار اصلی تمایل رفتاری در استفاده از فناوری و عوامل سیاسی (مربوط به سیاست گذاری) دارد. هر یک از این دو معیار ، خود دارای پنج زیرمعیار است. با استفاده از فن تحلیل سلسله مراتبی فازی اصلاح شده به اولویتبندی ابعاد مدل مفهومی پرداخت.
یافته های پژوهش نشان میدهد که از میان دو معیار اصلی مدل، عوامل سیاسی (مربوط به سیاست گذاری) در رتبه نخست اهمیت جای دارد. افزون براین، زیرمعیار های ملموس بودن نتایج استفاده از فناوری، سیاست مربوط به امنیت اطلاعات و میزان دسترسی به اطلاعات و حمایت مدیران به ترتیب اولویت های یکم تا سوم را دارند.
عضویت در خبرنامه
نظرات بسته شده است.