توسعه فضاهای فرهنگی و همکاری با بندهای معروف، راز موفقیت شهرهای جهانی

تهران به ‌عنوان یک جهان‌شهر دارای ظرفیت‌های ویژه فرهنگی، هنری و اجتماعی است. در سند چشم‌انداز ۱۴۰۴ تهران تأکید شده که این کلانشهر باید به یک جهان‌شهر فرهنگی و دانش‌بنیان تبدیل شود. خوشبختانه در سال‌های اخیر در توسعه و راه‌اندازی فضاهای فرهنگی و معرفی پایتخت در مجامع بین‌المللی تلاش‌های زیادی صورت گرفته است. توجه به توسعه کالبد فیزیکی مکان‌های فرهنگی با استاندارد بالا در شهر تهران منجر به زنده نگهداشتن آیین‌های فرهنگی، قومی و محلی و در نهایت گسترش حضور توریسم شهری در پایتخت می‌شود. شهر تهران به‌عنوان پایتخت، سهم عمده‌ای در تولید و عرضه بخش‌های فرهنگی قابل استفاده مردم کشور ایفا می‌کند به همین دلیل توجه به کیفیت و ساخت و ساز فضاهای فرهنگی از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. این در حالی است که در سال‌های گذشته سهم زیرساخت‌های فرهنگی و هنری تهران بسیار ناچیز بود. بر این اساس رویکرد اصلی طرح جامع توسعه فضاهای فرهنگی شهر تهران و سند راهبردی آن، ساماندهی و تجهیز فرهنگی شهر به‌منظور ارتقای جایگاه آن در پایتخت فرهنگی جمهوری اسلامی ایران مورد توجه قرار گرفت.
محورهای برنامه‌ای طرح شامل توسعه فضاهای فرهنگی شهر با ارزش‌ها و باورهای دینی، هویت و تمدن اسلامی- ایرانی، حفظ هویت فرهنگی شهر با تکیه بر راهبرد محله‌محوری با مرکزیت فضای عبادی- آیینی، توجه به جایگاه شهر تهران در مقام پایتخت فرهنگی کشور برای ایفای نقش ملی و بین‌المللی است که در تمام فضاهای فرهنگی ساخته شده در یک دهه اخیر ضمن بهره‌گیری از فناوری‌های نوین به سبک ایرانی اسلامی توجه ویژه‌ای شد.
پروژه‌های شاخص فضاهای فرهنگی که در ۹ سال اخیر از سوی مدیریت شهری تکمیل و در اختیار اهالی تهران قرار داده شد، شامل باغ‌موزه دفاع‌مقدس، باغ کتاب، مرکز نمایش‌های آیینی صبا، برج پرچم جمهوری اسلامی، باغ موزه قصر و خانه موزه‌های شهید مطهری است که این خانه موزه‌ها توانسته تحولی در برجسته‌سازی‌ مشاهیر پایتخت ایجاد کند. این پروژه‌های مهم در سال‌های اخیر به فضاهای زیرساختی فرهنگی پایتخت افزوده شده است.
یکی از شاخص‌های تبدیل کلانشهرها به شهرهای جهانی توسعه فضاهای فرهنگی و نقش آن در افزایش کیفیت زندگی شهری و داشتن شهروندان فعال، آگاه و مسئولیت‌پذیر است، چراکه در کنار منابع فرهنگی مختلف مانند خانواده، آموزش و پرورش و غیره که ذهن انسان‌ها یا فرهنگ آنان را شکل می‌دهد، فضاهای فرهنگی شهری هستند. از آنجایی که ذهن یا فرهنگ انسان‌ها هدایت‌کننده و شکل‌دهنده رفتارها و کنش‌های اجتماعی روزمره ماست، بنابراین در صورت وجود رفتارهای ناپسند یا ناهنجار مانند رعایت نکردن قوانین رانندگی و حتی بسیار حادتر مانند انحرافات از جمله اعتیاد، بهترین و آسان‌ترین راه برای تغییر در اینگونه رفتارهای اجتماعی افراد، فضاهای فرهنگی شهری است.
از آنجایی که در جامعه، امروز و در عصر حاضر بیشتر افراد جامعه زمان مهمی از وقت خود را در ارتباط با فضاهای فرهنگی شهرها می‌گذرانند و به همین دلیل تغییر در رفتار افراد جامعه و حرکت در مسیر داشتن شهروندان آگاه و خوب از طریق فضاهای فرهنگی آسان‌تر و کم‌هزینه‌تر است و به دنبال آن می‌توان در فرهنگ افراد جامعه در راستای بهبود آنها گام‌های مؤثری برداشت، چراکه فضاهای فرهنگی رفتارهای افراد جامعه را در راستای رفتار خوب و پسندیده هدایت کرد. از این‌رو برای تغییر یا ارتقای سرمایه‌های فرهنگی افراد جامعه باید فضاهای فرهنگی را غنی‌تر و افراد جامعه را به استفاده بیشتر از آنها ترغیب کرد. به عنوان مثال سئول به عنوان یک کلانشهر از ساختار زیربنایی فرهنگی بسیار پیشرفته‌ای برخوردار است. این شهر دارای بیش از ۵۰ کالج و دانشگاه است یعنی چیزی بیش از یک‌چهارم نهادهای آموزش عالی کره جنوبی در این کلانشهر قرار دارد. موزه ملی، کتابخانه ملی، تعداد زیادی سینما و تئاتر در سرتاسر این شهر وجود دارد.
مراکز اصلی هنری از جمله مرکز فرهنگی سی جانگ، بزرگ‌ترین مرکز هنرهای نمایشی کره جنوبی، در سیجونگو در مرکز سئول، واقع شده‌ است. توکیو نیز به‌عنوان یکی از جهان‌شهرها دارای شبکه حمل‌ونقل پیشرفته و متعدد شهری، ساختار اطلاعاتی– ارتباطات شهری فوق‌پیشرفته، مراکز فرهنگی و دانشگاهی با شهرت جهانی، به عبارتی زیرساخت‌های فرهنگی، ورزشی حرفه‌ای، آثار متعدد معماری شهری با برند جهانی است که همه این عوامل موجب شده این شهر در رده‌بندی جهانی، عنوان دومین جهان‌شهر را برای خود به ثبت برساند.
در مقایسه با این شهرها، کلانشهر تهران قبل از یک دهه اخیر از زیرساخت‌های مطلوب فرهنگی برخوردار نبود، اما تلاش روزافزون شتابنده مدیریت شهری، ما را در مسیر پیشرفت و توسعه فرهنگی در پایتخت قرار داده است، اما هنوز به جایگاه‌ حقیقی خود در این مسیر دست نیافته‌ایم و امیدواریم با رویکرد فرهنگی که در توسعه شهری مدنظر شهردار تهران است هرچه سریع‌تر تهران تبدیل به شهری خلاق با زیرساخت‌های قوی فرهنگی و به تبع آن شهروندان خلاق، پویا و مسئولیت‌پذیر شود.
در نتیجه می‌توان گفت فضاهای فرهنگی با تولید محتواهای غنی می‌تواند اعمال و رفتارهای روزمره شهروندان را تعیین و هدایت کند، تا شاهد رفتارهای خوب و مناسبی که مدنظر است در اکثریت افراد جامعه باشیم.

عضویت در خبرنامه